Waarom we terughoudend zijn met antibiotica

Datum: Niet beschikbaar

Antibioticum: anti-ziekte?

Een antibioticum is een geneesmiddel dat bacteriën doodt of de groei van bacteriën remt. Er bestaan erg veel verschillende soorten bacteriën, waarvan de meesten geen of meestal geen ziekten veroorzaken. Sommige bacteriën doen dat echter wel, we spreken dan van een infectie. Niet alle ziekten worden veroorzaakt door bacteriën en dus helpt een antibioticum niet bij iedere ziekte.

Baat het niet, dan schaadt het niet?

Het kan gebeuren dat uw dier ziek wordt. Natuurlijk willen we er alles aan doen om te zorgen dat uw dier zich beter voelt. Gaat het om een aandoening die veroorzaakt wordt door bacteriën, een infectie dus, dan krijgt uw dier een antibioticum.Heeft uw dier echter een andere ziekte of is het (nog) niet duidelijk wat de oorzaak van het probleem is, dan kiezen we er vaak voor om (nog) geen antibioticum te geven. Dat lijkt soms onlogisch.Want wat als het misschien toch een bacteriële infectie is? Het valt toch te proberen? Baat het niet, dan schaadt het niet? Dat laatste is helaas niet het geval. Antibiotica zijn erg waardevolle geneesmiddelen die van levensbelang kunnen zijn, maar in elk gebruik van antibiotica schuilt een gevaar: het ontstaan van resistentie. Dit kan ervoor zorgen dat antibiotica in de toekomst niet meer werken.

Wat is resistentie?

Bacteriën komen overal op en in het lichaam voor en vermenigvuldigen zich snel. Daarnaast kunnen bacteriën zichzelf, over de generaties heen, aanpassen. Zo kan het bijvoorbeeld voorkomen dat een bacterie zichzelf zo aanpast, dat hij niet meer dood gaat van een bepaald antibioticum. Dat is resistentie. Deze resistente bacterie zal zich splitsen in twee resistente bacteriën. Deze twee resistente bacteriën splitsen zich ieder weer, waardoor er al vier resistente bacteriën zijn en zo kan het gebeuren dat er een hele kolonie bacteriën ontstaat, die niet meer te bestrijden is met het antibioticum waarvoor ze resistent zijn. We moeten dan overschakelen op een ander, sterker antibioticum, waarvoor de bacterie ook weer resistent kan worden. En dat is waar het probleem zit: we hebben niet oneindig veel soorten antibiotica. We moeten dus zuinig zijn op wat we hebben en zoveel mogelijk voorkomen dat er resistente bacteriën ontstaan.

Waarom is resistentie zo’n probleem?

De ontwikkeling van resistentie is niet iets wat zich alleen op of in uw dier afspeelt. Bacteriën verspreiden zich in de omgeving en verplaatsen zich van het ene dier op het andere, van een dier naar een mens, van een mens naar een dier en van de ene mens op de andere mens. Een resistente groep bacteriën die bijvoorbeeld ontstaat in het oor van uw hond, kan gemakkelijk verplaatsen naar uw handen en zo dus ook naar andere mensen en dieren. Zo ontstond ook de 'ziekenhuisbacterie': de bacteriën zijn ontstaan in een ziekenhuis, waar ze resistent geworden zijn voor de ontsmettingsmiddelen en antibiotica die daar veel gebruikt worden. Inmiddels draagt ongeveer 1 op de 100 mensen deze bacterie met zich mee. Als deze bacterie een infectie veroorzaakt, is die nog heel moeilijk te genezen. Het ontstaan van resistentie is dus niet alleen een probleem voor u en uw dier, maar ook voor de volksgezondheid.

Kunnen we dan helemaal geen antibiotica meer gebruiken?


Natuurlijk kunnen we, als dat nodig is, antibiotica nog wel blijven gebruiken, mits we het risico op het ontstaan van resistentie zo klein mogelijk proberen te houden. Dat kan op de volgende manieren:

Gebruik alleen antibiotica als dat echt nodig is
Gebruik het juiste antibioticum voor de bacteriesoort die het probleem vormt
Gebruik antibiotica in de goede dosering en gedurende een voldoende lange tijd

Wat kunnen we doen?

Er is een wet die bepaalt dat die antibiotica waar we zuinig op moeten zijn, alleen worden ingezet als er echt geen andere mogelijkheid is. Zo zijn er antibiotica die alleen nog mogen worden voorgeschreven als met laboratoriumonderzoek is aangetoond dat dit het enige antibioticum is dat werkt. Dit kan een middel zijn dat u vroeger wel gewoon meekreeg, soms zelfs aan de balie, maar nu "ineens" niet meer. Ook als we twijfelen wat de oorzaak van de ziekte is of als een ander antibioticum niet lijkt te werken, doen we dit onderzoek. We zullen dan eerst met een wattenstaafje (een swab) bijvoorbeeld wat oorsmeer of wondvocht afnemen en deze opsturen naar een laboratorium. Deze kweekt de bacteriën die op de swab zitten en zal testen welke antibiotica die specifieke bacteriën doden. Zo weten we precies welke soort bacterie de problemen veroorzaakt en kunnen we het juiste antibioticum gebruiken, zodat de kans op het ontstaan van resistentie zo klein mogelijk is. 
Antibioticumresistentie voorkomen is dus belangrijk voor u, uw dier en voor de volksgezondheid. En daarom zijn niet alleen wij, als uw dierenartsen, ermee bezig, maar werken ook veehouders, huisartsen en artsen in ziekenhuizen er hard aan om resistentie te voorkomen. We hopen dan ook op uw begrip en medewerking, zodat we samen op een verantwoorde manier de bacteriële infectie van uw dier kunnen aanpakken. Kijk voor meer informatie op: http://www.rivm.nl/Onderwerpen/A/Antibioticaresistentie